Syberia w literaturze i malarstwie

  • Syberia kojarzona była (i jest!) jako miejsce cierpień i grobów wielu Polaków.
  • Utrwaliła to spojrzenie literatura romantyczna i późniejsze nieco malarstwo.
  • Nadano mu wymiar symboliczny.
  • Była obecna w pamięci pisarzy, mimo że wielcy znali ją jedynie z opowiadań i cudzych wspomnień.
  • Dopełniali te historie własną wyobraźnią.
  • Wspomina się Syberię w III cz. „Dziadów”.
  • Syberia jest też tematem pięknego poematu prozą – „Anhelli”  Juliusza Słowackiego.
  • O Syberii pisał Krasiński w poemacie „Ostatni” i w wielu utworach poetyckich.

  • Romantyczny mit Syberii w II połowie XIX wieku był szeroko obecny w malarstwie.
  • Powtarzały się tematy czerpane z opowiadań i pamiętników byłych zesłańców.
  • Droga na Sybir, męczeństwo, katorżnicza praca w kopalniach i kamieniołomach to tematy najczęściej wykorzystywane.
  • Sięgano także po tematy do literatury, np. so poematu „Anhelli” Słowackiego (śmierć Ellenai).
  • Epizody z życia skazańców ukazał Aleksander Sochaczewski (1843-1923), jego obrazy, malowane po powrocie z Syberii mają ogromną wartość dokumentacyjną (np. płótno „Pożegnanie Europy”), na którym uwiecznione zostały rzeczywiste realia katorgi, m. in. wygląd i ubrania zesłańców, noclegi czy zakuwanie w kajdany.
  • Mit Sybiru znalazł wielkiego odtwórcę w Arturze Grottgerze (1837-1867), w latach 60. XIX wieku przedstawił w alegorycznym stylu, kredką na kartonie sceny z zesłania, np. „Pochód na Sybir”, „Rekreacja na Sybirze”, ukazując głęnboki sens polskiego męczeństwa.
  • Symboliczny wymiar znalazł temat Syberii w malarstwie Jacka Malczewskiego (1854-1929), który w swoich dziełach realność przedstawił w sposób wizyjny.