Do najwybitniejszych poetów byłego ZSSR, którzy jednak niezwykle boleśnie zostali dotknięci bezprzykładnym terrorem okresu stalinowskiego należą:
- Anna Achmatowa (1889-1966),
- Borys Pasternak (1890-1960),
Literaci ci uchwałą KC KPZR z 1946 roku zostali pozbawieni prawa do publicznego prezentowania swojej twórczości.
Pewna liberalizacja nastąpiła po śmierci Stalina, ale o tym jak była względna może świadczyć skandal związany z przyznaniem w 1958 roku Borysowi Pasternakowi Literackiej Nagrody Nobla (powieść Pasternaka “Doktor Żiwago” ukazać się mogła jedynie we Włoszech, ponieważ w kraju rodzinnym pisarza nie chciano jej wydać, bowiem przedstawiała obraz rewolucji październikowej daleki od oficjalnego kanonu).
Najwybitniejszym wydarzeniem zarówno artystycznym jak i politycznym lat chruszczowowskich stał się debiut Aleksandra Sołżenicyna (1918) demaskującego, między innymi w powieściach: “Jeden dzień Iwana Denisowa”, “Archipelag Gułag”, prawdę o stalinowskim systemie totalitarnym.
Lata sześćdziesiąte przyniosły również przywrócenie pamięci twórczości Michała Bułhakowa (1891-1940), autora niezwykłego arcydzieła, powieści “Mistrz i Małgorzata”. Jest to utwór, w którym współczesny wątek realistyczno-satyryczny przeplata się z partiami o znamionach fantastyki i symboliki.
W literaturze czeskiej sławę międzynarodową zyskał Jarosław Hašek (1883-1923) i jego dzieło “Przygody dobrego wojaka Szwejka” i kontynuujący jego specyficzny typ humoru ludowego i groteski: Bohumil Hrabal (1914-1996), którego twórczość spopularyzowała ekranizacja powieści “Pociągi pod specjalnym nadzorem”.