Rodzaje i gatunki literackie, poetyka

Element świata utworu lirycznego. Stworzony za pomocą środków językowych, które silnie oddziałują na wyobraźnię czytelnika. Ważną cechą obrazu poetyckiego jest jego niedosłowny, metaforyczny charakter, oddający znaczenia i sens utworu.

Krótkie opowiadanie prozą lub wierszem. Stanowi udramatyzowaną  scenkę rodzajową. Pokazuje niewielki wycinek rzeczywistości. jest plastycznym opisem sytuacji lub portretem psychologicznym bohatera. Obrazek uprawiany był w literaturze XIX wieku. Miał formę wiersza lub małego opowiadania prozą. […]

Utwory podejmujące w dosadny, często graniczący z pornografią, sposób tematykę erotyczną. Kryterium obsceniczności jest kwestią sporną. Szereg znanych utworów staropolskich (np. wiersze M. Reja czy J.A. Morsztyna) zawiera fragmenty mogące uchodzić za obsceniczne. Elementy obscenity […]

Oda – gatunek liryczny, którego tematem jest ważne wydarzenie lub myśl polityczna, światopoglądowa. Opiewa nieraz ważną postać, ma charakter pochwalny albo dziękczynny. Cechuje ją podniosły, patetyczny, uroczysty ton, tonacja emocjonalna, nawiązanie do mitologii, liczne hiperbole. […]

Utwór  wierszowany. Znany z antycznej poezji greckiej, a także rzymskiej. Utwór posiadający zwykle budowę stroficzną. Przedstawiał podniosłą tematykę, wysławiał dokonania jakiejś osobistości lub opisywał niezwykłe wydarzenie. Oda sławiła przede wszystkim  przymioty etyczno-duchowe jakiejś wybitnej postaci. […]

Pojęcie to użyte być może w kilku znaczeniach: Kiedy dotyczy konkretnego czytelnika dzieła literackiego, adresata tego dzieła, reprezentanta określonej publiczności literackiej. Odbiorca wirtualny, przewidywany, założony teoretycznie, wpisany w strukturę danego dzieła literackiego, postrzegany jako ten, […]

Strofa składającą się z 8 wersów. Najczęściej pisana jest jedenastozgłoskowcem (5+6). Posiada stały układ rymów (abababcc). Wykorzystywana jest w utworach o podniosłym, uroczystym charakterze. Częściej stosowana w epice poetyckiej niż w liryce. Popularna zwłaszcza w […]

Strofa lub utwór złożony z 8 wersów o różnym układzie rymów. Dopuszcza różne układy stroficzne. Może składać się z dwóch strof czterowersowych, czterech strof dwuwersowych *(tzw. dystychów). Może też mieć dwie strofy trójwersowe oraz dystych. […]

Opera – sceniczne dzieło muzyczne wokalno-instrumentalne, w którym muzyka współgra z akcją dramatyczną  (libretto), składa się  z partii wokalnych: solowych (recytatywy, arie, ansamble), chóralnych, orkiestrowych (uwertury, intermezza), z wstawek baletowych, niekiedy partii mówionych.

Opowiadanie –  jedna z podstawowych form narracji, istotne wyznaczniki opowiadania to: utwór niewielkich rozmiarów, swobodna kompozycja, wyraźne zakończenie, następstwo czasowe zdarzeń *chronologia, kolejność), wskazanie zależności między przedstawianymi zdarzeniami (związki przyczynowo-skutkowe), wykorzystanie czasu przeszłego, pozwalające na […]