Zdania okolicznikowe stopnia

Zdania okolicznikowe stopnia odpowiadają na pytania: jak bardzo?, w jakim stopniu?

Łączą się ze zdaniami nadrzędnymi za pomocą wskaźników zespolenia: „jak”, „im…”, „tym”:

  • Wykonałem to tak starannie, jak umiałem.
  • To nie jest prosta sprawa, jak się wydaje.
  • Im bliżej tego święta, tym bardziej jestem zdenerwowany.

Zdania okolicznikowe stopnia bardzo często wyrażają skutek czynności zdania nadrzędnego. Łącza sie wtedy ze zdaniem nadrzędnym za pomocą spójników: „aż”, „że”:

  • Pracował tak długo, się zmęczył.
  • Był tak zadowolony, że zaczął śpiewać.
  • Kot tak się przestraszył, zeskoczył z drugiego piętra.
  • To zdarzeniu było nieprawdopodobne, że trudno je zrozumieć.
  • Byłam tak ukryta, że musiałam im to pokazać.
  • Zainteresował mnie na tyle, że nie spotykałam się z innymi.

Zdania okolicznikowe stopnia mogą być także przyłączane za pomocą spójnika „żeby”.

Orzeczenie może wówczas występować w formie osobowej:

  • Bułek kupiono tyle, żeby starczyło dla wszystkich.

Orzeczenie może być także w bezokoliczniku:

  • Jedzenia było za mało, żeby nakarmić gości.
  • Nie mam silnej woli, żeby się uczyć.

Czynność wyrażana w bezokoliczniku to czynność, która na skutek zbyt słabego stopnia cechy lub małej ilości tego, o czym się orzeka w zdaniu nadrzędnym, nie dochodzi do skutku (tzw. skutek ujemny).