Epoki

Nazwę należy skojarzyć z tyrtajosem, poetą greckim. Swoimi utworami zachęcał do walki. Aktywna forma walki. Działania zachęcające do walki. Poezja tego typu powstawała w chwili zrywów narodowych (powstania, legiony). Przykladem tego typu twórczosci jest „Mazurek […]

Typ konstrukcji lirycznej zaproponowany przez Tadeusza Peipera (1891-1969) w ramach praktyki poetyckiej Awangardy (krakowskiej). Występował w literaturze już we wcześniejszych epokach. Peiper nadał mu jednak sens teoretyczno-programowy. Istota układu rozkwitania  sprowadzała się do powtarzalności w […]

Pozytywizm jest okresem uformowanym w literaturze polskiej. Nazwę przyjęto od kierunku filozoficznego sformułowanego przez A. Comte. Był to w równej mierze ruch społeczno-ideowy, co literacki, a wystąpił z programem rozwoju kraju po klęsce powstania styczniowego, […]

Właściwość chrześcijańskiej Europy w tym okresie. Polegała na kulturowym ujednoliceniu zjawisk społeczno-politycznych, języka, świąt, obrzędów, architektury, sztuki. Rozpowszechnione w całej średniowiecznej Europie te same wzorce kulturowe bazujące na wpływie chrześcijaństwa.

Barok był okresem szczególnie wrażliwym na upływ czasu, co wiązało się bezpośrednio ze śmiertelnością ludzi w XVII wieku. Wówczas to bowiem Europę trawiły wojny i epidemie. W epoce baroku zaczęto też nosić zegarki osobiste. Nie […]

Wędrowny śpiewak średniowieczny (kleryk, żak). We Francji nazywany goliardem. Waganci uprawiali łacińską poezję świecką, bogatą w treści satyryczne i wątki erotyczne. Często miała charakter antyklerykalny. Rozkwit ich twórczości przypada na XII – XIII wiek.

Walenrodyzm, określenie postawy nowożytnego bohatera tragicznego, bohater walenrodyczny  (polska odmiana bohatera bajronicznego) musi wybierać między wartościami etycznymi a koniecznością historyczną, która wymaga zastosowania nieetycznych metod działania dla dobra ojczyzny czy narodu. Postawę tę ilustruje powiedzenie […]

Spór ideologiczny, światopoglądowy oraz estetyczno-literacki. Trwał w okresie 1818-1830 pomiędzy twórcami romantyzmu a zwolennikami klasycyzmu. Zapoczątkował go K. Brodziński rozprawą „O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej”. Rozprawa została opublikowana  na łamach miesięcznika […]

Postawa bohatera romantycznego, która polega na gotowości popełnienia dla dobra narodu czynów nagannych moralnie. Dopuszczalne jest w takim przypadku wykorzystanie metod kontrowersyjnych. Polega na wkupieniu się w łaski przeciwnika, przekonaniu go o czystości intencji, a […]

Tendencja charakterystyczna dla literatury początków XIX wieku. Była wynikiem wpływu powieści historycznych Waltera Scotta na pisarzy europejskich. Walterskotyzm to atrakcyjna mieszanina realizmu historycznego, uwzględniającego ważne wydarzenia epokowe oraz fantastyki, niesamowitości i grozy. W tej postaci […]