
Rodzaje i gatunki literackie, poetyka


Sonety [budowa i układ rymów]
Sonety jako gatunek liryczny powstały w XIII wieku we Włoszech. Na wyżyny poetyckie wznieśli go tacy twórcy, jak: Dante i Petrarka. Sonet zbudowany jest z czterech strof, 14 wersów, których układ zależy od typu wiersza. […]

Speculum
Z łaciny = zwierciadło. Tak nazywano pochodzące z XVI wieku teksty poruszające wybrana tematykę, np. prawną, teologiczną, społeczną itp. Przykładem może być utwór M. Reja „Zwierciadło”.

Śpiew historyczny
Epicka pieśń o charakterze dydaktyczno-patriotycznym. Opowiada o doniosłym wydarzeniu z dziejów narodowych lub sławiąca historycznych bohaterów. Śpiew historyczny stanowi rozwijaną w poezji polskiej XCIX wieku – odmianę dumy. Ich wzór stworzył J.U. Niemcewicz w „Śpiewach […]

Śpiewnik historyczny
Patriotyczna pieśń epicka z XIX wieku. Traktuje o wielkich wydarzeniach w dziejach jakiegoś narodu. Przykładem mogą być „Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza (1758-1841).

Środki literackie komediopisarzy
Komizm jest kategorią estetyczną. Komedie odgrywały kiedyś taką rolę, jak współczesne kabarety. W celu rozśmieszenia i zainteresowania odbiorcy twórcy wykorzystali: zaskoczenie, wynikające z kontrastu między oczekiwaniami bohatera a rzeczywistością, niedorzeczność wypowiedzi, karykaturę, czyli wyolbrzymienie i […]


Stopa rytmiczna
Najmniejsza, powtarzająca się regularnie cząstka wersu. Ukształtowała się w metryce antycznej. Opierała się wówczas na różnicach iloczasowych. Stanowiła zespół sylab krótkich (U) i długich (-). W metryce polskiej sylaby długie zastępowane są akcentowanymi, a krótkie […]

Stopy metryczne
Są to najmniejsze wywodzące sie z wiersza antycznego cząstki rytmiczne wersu. Złożone są z ustalonego układu sylab długich i krótkich, zróżnicowanych ze względu na iloczas lub akcent. Podziau wiersza na stopy dokonuje się ze wzgledu […]

Strofa ambrozjańska
Zwrotka czterowersowa. Charakterystyczna dla hymnów kościelnych. Autorstwo przypisywane jest św. Ambrożemu (IV wiek). Złożona z wersów ukształtowanych jambicznie.